Coratge e frivolitats

Era fermesa que demòstre eth sindic d'Aran e secretari generau d'Unitat d'Aran, Francés Boya, ena defensa der autogovèrn aranés e era sua singularitat territoriau, comence a dar es sòns fruts. Eth PSC vò posposar ara era naua lei vegueriau e eth prumèr secretari deth PSC des comarques de Lleida e conselhèr d'Agricultura, Alimentacion e Accion Rurau, Joaquim Llena, assegure qu'er autogovèrn d'Aran demorarà garantit en quinsevolh cas. Totun, era persisténcia deth Sindic en rebotjar era inclusion d'Aran ena vegueria deth Pirenèu, en tant qu'unitat descentralizadora des servicis dera Generalitat, ei innegabla, e bona pròva n'ei era menaça plan seriosa deth partit deth quau ei secretari generau entà trencar eth pacte politic que manten damb eth PSC, se aguest acabaue dant supòrt ar auantprojècte de lei vegueriau, en un exercici de coratge politic que non a precedents ena Val d'Aran.

Coma a explicat eth Sindic, eth problèma ei qu'er auantprojècte prevé qu'era vegueria sigue er èish dera descentralizacion dera Generalitat. E aguest extrem non pòt èster pas acceptat peth Conselh Generau, en tant qu'ei era institucion qu'exercís en Aran aquera descentralizacion. D'aquiu qu'era oposicion deth Conselh non sigue ara simpla petanhença a ua província o a ua vegueria, perque Aran forme part aué dera província de Lleida. Ad aguest respècte, vau era pena de liéger er article deth sindic Boya sus er "etèrn retorn" deth debat des vegueries.

Cau tier en compde qu'era vegueria conten ua dobla foncion: coma província, en tot desvolopar activitats de cooperacion locau (causa ara quau ei òbvi que non i a oposicion, perque entre d'autes causes deisharíem as nòsti ajuntamens sense es ajudes qu'actuaument balhe era Deputacion), e coma unitat descentralizadora deth Govèrn catalan (causa ara quau era oposicion ei fèrma e inquebrantabla, perque eth Conselh a de hèr de Generalitat en Aran, en marc des competéncies transferides). Ei vertat qu'aguesti matisi son naui, donques enquia ara non s'auie entrat tant en detalh d'acòrd amb er auantprojècte presentat.

Ara ben, tanben calerie rebrembar que se èm ací, en aguest punt deth debat, ei perque, en hons, era Val d'Aran ei ua comarca mès de Catalonha, perque atau ac volec Convergéncia per miei dera lei d'organizacion comarcau de 1987, dera madeisha forma que retardèc dètz ans era aprobacion dera lei de règim especiau (1990), que mos auesse podut blindar territoriaument dauant eth mapa comarcau que CiU dessenhèc. Mès alavetz, es sòns aliadi en Aran, qu'ara tant de tapatge vòlen generar, non digueren aguesta boca ei mia, ne, encara mens, menacèren damb cap tipe de trencament d'aliança politica. Aguest hèt non pas menor a permetut qu'era Generalitat age hèt ua propòsta territoriau que includís Aran en ua vegueria perque, juridicament, èm, per decision convergenta, ua comarca mès de Catalonha.

Frut d'aguesta reflexion, ei qu'eth "Alt Pirineu i Aran" non ei pas un invent deth tripartit, coma mos an volut hèr creir, senon qu'eth sòn origen date aumens der an 1995, quan CiU apròve eth Plan territoriau generau de Catalonha, que definís ath "Alt Pirineu i Aran" coma un àmbit foncionau territoriau dera Generalitat. Un aute exemple ben clar ei era creacion, en mandats convergents, d'organismes publics qu'incorpòren eth cognòm deth "Alt Pirineu i Aran", coma ei eth cas der Institut per al Desenvolupament de l'Alt Pirineu i Aran (IDAPA), que nèish en an 2002, un an abantes dera arribada deth malefic tripartit.

Mès, ath dèlà, era incoeréncia convergenta ei paupabla en present quan era federacion nacionalista, aliada dera Convergéncia Aranesa, ven de dar supòrt en Parlament a ua iniciativa entà qu'era Cerdanya pogue auer un règim especiau semblant ath dera Val d'Aran, en un exercici de frivolitat politica evidenta. Fortunosament, era iniciativa a estat rebotjada pes grops politics que dan supòrt ath tripartit (PSC, ERC e ICV), perque auesse significat era dilucion deth nòste autogovèrn en contra dera tradicion istorica e era singularitat culturau reaument existenta.

E arrés pòt assegurar aué en CiU un rehús clar ara vegueria deth "Alt Pirineu i Aran" auent de deputat en sòn grop parlamentari ar alcalde dera Seu d'Urgell, clar partidari dera constitucion d'aguesta vegueria, perque, entre d'autes causes, era sua ciutat aurie mès probabilitats d'èster caplòc.