28/7/08

Aran per sa Lengua


En tempsi de manifiestos omogeneïzadors, tornam entar esfòrç dera corsa pera normalizacion d'ua lengua minorizada, pr'amor qu'er aprenedisatge d'ua lengua ei esfòrç contunhat, un persutar plen d'errors e de retrobades entà un madeish punt de gessuda. Mès er esfòrç ei compensat damb era hèsta que la celèbre, la cante, la estime en còdi qu'era mos a autrejat, que nosati, aranesi de naishença e aranesi de volentat, auem adoptat coma era nòsta manèra primordiau de nomentar eth món.

Era lengua non ei sonque un esturment de comunicacion; pro n'auríem alavetz damb eth redusit lenguatge der "sms". Era lengua (que non existís; existís era parla de cadun) mèrque era causa, er aquiu de cadun, d'un que passe, coma diderie eth poèta. Pr'amor que sense Lengua, non i a Món. E sense ua lengua, non i a aquera vision deth món. Era lengua, paraula articulada, fonde un lòc, ua intimitat especiau, un espaci particular que mos retròbe damb çò que mos entore.

Eth món s'a hèt lengua e era lengua daurís eth món. Era paraula viua que gahe eth poèta entà hè eth món abitable, nomentable. Mès es poètes creen, bastissen, fabriquen paraules, e per tant bastissen eth món. Mès non les usen. Aqueth ei eth nòste mestièr coma comunautat.

Aran per sa Lengua s'amasse en tot rebrembar un an mès (quinze ne portam) qu'entà díder quauquarren ei de besonh d'usar era lengua, d'escotar ath poèta mòrt que justament ei mòrt pr'amor que mos a autrejat era paraula capabla de convertir eth món en lenguatge. Per aquerò pòt auer rason d'èster era bastissa d'ua escultura. Totun, eth poèta a mòrt quan nosati començam a parlar. Totun, gràcies ath poèta, era vida umana ei possibla, era tèrra deven abitabla, era comunautat, sentida (balhe sentit, interrelacion e calidesa mutua).

Celebre-ma'c. Aran pòt auer un gran futur. D'aquiu eth prètzhèt indispensable dera escòla publica e dera television coma pilars segurs entara superviuença dera lengua; d'aquiu eth prètzhèt coesionador des podèrs publics damb iniciatives coma eth Volentariat per Aranés que prebotge eth Conselh Generau; d'aquiu fin finau eth prètzhèt existenciau dera societat civiu que s'organize entà reivindiar ua Lengua Viua que hè possibla era abitabilitat dera persona en món. Erós aniversari; eth futur ei nòste!


Quinze ans pera Lengua
Exposicion
Ena sedença deth Conselh Generau d'Aran en Vielha
Enquiath 30 de seteme

Fòto: Eth filosòf Heidegger, que tant e tan ben a suenhat era Lengua qu'es poètes (Hölderlin) mos an dat entà sostier-mos en miei des causes, en món nòste de cada dia.