Ignacio Ellacuría

Siguec justament un 16 de noveme. Ère er an 1989. Un batalhon de El Salvador assaltèc era UCA (Universitat Centreamericana) e s'emportèc era vida d'Ignacio Ellacuría, entre uns auti jesuïtes, ath delà de dues hemnes, testimònis incomòdes, "testimònis deth Crist viu" liberador des praubi.

D'alavetz ençà, eth sòn pensament e precisament eth sòn testimòni an devengut un puntau, ua parada obligatòria, ena aventura apassionanta dera teologia dera liberacion. Filosòf complèt de critica fondamentada, subergessec coma òme de patz en miei dera violéncia.

Fòrça cristians progressistes auem neurit es nòstes inquietuds intellectuaus damb es sòns concèptes ("violéncia estructurau", "Glèisa de liberacion", "teologia istorica", "teologia dera liberacion", dera que Gustavo Gutiérrez ei eth pair principau). Damb Ellacuría, auem comprenut qu'accion e contemplacion son indissociables, qu'era fe ei mòrta se non la pensam deth "present istoric" ençà.

Mès eth sòn legat non se base ena repeticion des sues tèsis, senon en hèr brotoar naues formes de teologia istorica ara lum des contèxti d'injustícia sociau, sigue en America Latina o enes païsi que coma eth nòste an de besonh dera aplicacion de politiques socialdemocrates de coesion entà garantir eth benèster des que demoren naues e melhors oportunitats.

Gràcies, Ellacu.

Per qué non cares?

S'a escrit pro aguesti dies sus eth "per qué non cares?" deth cap der Estat, rei Joan Carles I, ath president Hugo Chávez ena darrèra amassada iberoamericana. En ua sòrta d'espirau deth silènci, s'a arribat a un consens tant politic coma mediatic en soslinhar era valentia deth rei en tot demanar eth silènci de Chávez, que caushigaue era intervencion deth president Zapatero en tot insultar dirèctament ar expresident Aznar. Mès cada còp que pensi en episòdi, me vien tath cap quauques reflexions:

1. Era intervencion de Chávez a estat deth tot censurabla des deth punt d'enguarda democratic pr'amor que per un costat non sonque a caushigat eth torn de paraula, senon perqué non a dubtat en desqualificar a ua persona absenta deth debat, qu'ath delà a estat cap deth govèrn espanhòu, damb un adjectiu qu'en cap cas correspon as politiques qu'amièc a tèrme. Eth senhor Aznar ei fòrça de dretes e un admirador deth neoconservadorisme, enquia podem avertir reminiscéncies falangistes en sòn pensament, mès non se pòt díder que sigue "fasciste".

2. Era boutade deth Rei tanpòc ei exemplificanta: per adoptar un papèr (eth de moderador) que non li corresponie e per lheuar-se en miei dera amassada tà non enténer critiques desfavorables as interèssi espanhòus. Eth Rei actuèc damb un comportament impròpri d'un cap d'Estat en un acte formau coma eth d'aguesta dimenjada en Santiago de Chile. Eth Rei non a cap legitimitat entà manar a carar a un aute cap d'Estat e, mens, damb aqueri modaus. E tanpòc pòt absentar-se per un moment pr'amor que ce qu'escote non ei agradiu. En un debat s'escote de tot, laudances e critiques, avaloracions tà ben e tà mau, e ei en aguesti moments enes quaus se met a pròva eth tarannà democratic de cadun.

3. Eth trist papèr dera moderadora, era presidenta Bachelet. Non exercic es sues foncions corrèctament en deishar parlar a Chávez. En cas contrari, mos auessem estauviat er espectacle.

4. Per contra, eth president Rodríguez Zapatero a estat er unic ara nautada des circonstàncies en tot díder, quan li deishauen, çò qu'auie de díder damb un tò sossegat e tranquil.

5. Fin finau, er episòdi servís entà soslinhar era importància des formes en un debat democratic, en forma d'amassada enter caps d'Estat o en quinsevolh auta forma d'assemblada democratica, sigue un plen parlamentari atau coma un Plen deth Conselh Generau, enes quaus er estil chavista basat ena volentat de protagonisme e en intent de caushigar eth torn de paraula der aute pòden violentar pregonament eth contengut de çò que se debatís e se pren un acòrd.

Es ressentidi

Formen ua espècie minoritària que balhe es sòns darrèrs còps de pès, coma era mainadèra enrabietada. Entornien coma animes en pena, en tot cavilar eth perqué deth sòn fracàs mès pregon. Tanpòc an arren mès a hèr. Son, isoladament, anutjadi damb es que s'an esforçat e an aquerit rubricar eth sòn exit, incapables de reconéisher eth sagèth dera volentat popular. Pr'amor que, coma eri ben saben, eth món ei equivocat e ei menaçat pera represàlia d'ua dictadura que practique "mali fuselatges". Ja non an adversaris, an vertadèra obsession per un "enemic" a combàter (aué l'a tocat a Maria).

Era indigestion permanenta des sues idies e pensades les amie a vomegar mentides, mieges vertats e elucubracions infondades de sintaxi desiquilibrada. Damb ua susceptibilitat illimitada, exercisssen un protagonisme fagocitant. Totun an perdut era nocion dera critica, esclaus deth sectarisme mès descarat e desmesurat. Malautissament reincidents; viren e viren, empresoadi, en cercle viciós que s'an bastit. Es ressentidi sonque mos pòden drevelhar compassion, pr'amor qu'en hons mos avertissen qu'er èster uman pòt devier victima patidora des sues pòurs e frustracions.

Difonts

Aué ei eth dia mès inequivòc der an. Dia de difonts: eri mos rebrembem que totun bèth dia nosati tanben anaram de vertat entath cementèri, e non ne gesseram. Eth dia de difonts se neurís des abséncies que ploram, mès que non deisham d'aumplir damb eth nòste rebrembe. Es difonts non morissen deth tot quan les rebrembam. Aué ei dia de hèsta, non pas de tristesa, pr'amor qu'èm ací pr'amor qu'uns auti passèren per ací.