Reforçar ara institucion, enfortir ath país

Un des compromesi entath refòrç e dignificacion dera maxima institucion qu'Unitat d'Aran a aquerit e complit un còp govèrne qu'ei era creacion deth Conselh de Terçon. Bèth còp n'auem parlat ací dejà. Dempús d'auer-ne celebrat quate d'ençà dera sua recuperacion, podem afirmar qu'eth Conselh de Terçon ei ua figura institucionau de prumèr orde qu'apròpe eth Conselh Generau entath territòri en tot balhar transparéncia e informacion as politiques que desvolope en cada terçon.

Pr'amor dera naturalesa institucionau d'aguest organ territoriau, m'a costat de compréner d'ençà deth prumèr moment era oposicion que CDA a mostrat entara sua creacion. Eth sòn posicionament a estat un error e demori que, pera fòrça des hèts, le vage reconsiderant. Eth Conselh de Terçon forme part d'aqueri ahèrs que van mès enlà des aportacions partidistes, pr'amor que, fortunosament, mentre es govèrns passen, es institucions perduren.

Eth darrèr Conselh de Terçon qu'auem celebrat a estat eth d'Arties e Garòs, deth quau eth Govèrn n'a demorat fòrça satisfèt, pr'amor que des dera sua responsabilitat entà survelhar er interès generau a pogut constatar es inquietuds e expectatives mès locaus, que tanben, e sustot, hèn país, coma ven de passar en toti es Conselhs de Terçon qu'auem amassat (Lairissa, Quate Lòcs, Pujòlo e Arties e Garòs).

Constituït en ua pedania unica, Arties e Garòs ei un terçon damb ua grana potencialitat e ua riquesa patrimoniau e naturau excepcionaus, que deven un imperatiu de promocionar, conservar e dinamizar entath progrès economic e sociau deth terçon e, per extencion, deth conjunt deth país.

Er esfòrç qu'en aguest sens hè eth Conselh Generau en Arties e Garòs en favor der entorn naturau e era promocion economica, atau coma en patrimoni, ei considerable. Ès òbres que s'amien a tèrme ena glèisa Santa Maria d'Arties en son un bon exemple, a on s'i restituís eth volum dera absida e se consolide era façana principau dera bastissa. Totun, eth nau Govèrn destine eth triple d'inversion entar ensem deth patrimoni aranés; dit d'ua auta manèra: en sonque un an de govèrn, er executiu qu'entèste Unitat d'Aran damb eth supòrt deth PRAG a destinat era madeisha quantitat qu'era invertida enes tres darrèri ans dera legislatura passada. Hèt que demòstre eth major ritme de trabalh deth govèrn aranesista e sociaudemocrata.

En aguest sens, pòt èster illustratiu eth contrast dera accion de govèrn damb es legislatures passades. Er abantes e eth dempús d'ua administracion repossada. Bèth dia que ne calerà parlar mès abundosament, deth pas deth govèrn des "projèctes" e es granes paraules ath deth planejament clar e es respòstes concrètes as naui desafiaments.

Eth pròplèu Conselh de Terçon s'amasse en Castièro...

Fòto de Montse Cuixart

Es postcomunistes

China. Era possibilitat, qu'en plena hèsta olimpica subergés coma nauta probabilitat, que China devengue era prumèra superpoténcia mondiau me provòque non tant pòur, pera desconeishença, coma desconfidança e inquietud, pr'amor qu'eth gegant asiatic ei eth paradigma der ideau deth capitalisme sense contròtle: ua economia liberalizadora ath cent per cent "aliberada" ath temps de quinsevolh forma democratica d'exercici deth podèr. Açò vò díder: partit unic, qu'apòrte estabilitat ath sistèma, fòrt contròtle dera populacion, e per tant manca de drets e libertats (eth Tibèt ei cas apart, per favor), educacion e sanetat "publiques" de pagament, eca, eca. Eth conjunt ei aberrant. Me quedi damb Estats Units...

Rússia. Quin gran país e quantes oportunitats perdudes, de ben segur. Ena mòrt d'Alexsandr Solzhenitsyn, è profitat entà devorar eth volum prumèr d'Archipiélago Gulag (1918-1956). Eth detalhisme deth relat, neurit de cassi particulars identificables e fòrça soent indigeribles ath long dera òbra (umiliacions, detencions, orrors, crims de guèrra: ath darrèr tostemp un subjècte que les patís damb totes es sues conseqüéncies), la convertissen non tant ena novèlla tolstiana que dilhèu auesse desirat er autor, coma en un valurós e excepcionau documentau dera realitat mès contradictòria deth sègle XX. Eth finau des sònis.

Guèrra en Caucas. Tanpòc Rússia non ei era democràcia que desiraríem, e Putin n'ei eth valedor dera sua mancança. Vage per dauant. Totun, era provocacion de Georgia e era ipocresia d'Occident en tot deféner-ne era "integritat territoriau" ei un monument as despropòsits qu'aquerò qu'aperam era comunautat internacionau ven d'acumular dempús d'auer establèrt era independéncia ara carta damb eth reconeishement d'er estat corrupte de Kosovo. Per qué non Ossètia deth Sud? Rússia a arturat era umiliacion e mès que possibla neteja etnica des ossètis per un illuminat aperat Mijaíl Saakashvili. Non vos sònen es arguments? Mès alavetz eth tipe ère Milosevich e era brutau intervencion dera OTAN contra era societat civiu sèrbia siguec "justificada e bric desproporcionada". Aquera òc! Era guèrra contra eth terror ròi semble que non a mòrt.