Per qué non cares?

S'a escrit pro aguesti dies sus eth "per qué non cares?" deth cap der Estat, rei Joan Carles I, ath president Hugo Chávez ena darrèra amassada iberoamericana. En ua sòrta d'espirau deth silènci, s'a arribat a un consens tant politic coma mediatic en soslinhar era valentia deth rei en tot demanar eth silènci de Chávez, que caushigaue era intervencion deth president Zapatero en tot insultar dirèctament ar expresident Aznar. Mès cada còp que pensi en episòdi, me vien tath cap quauques reflexions:

1. Era intervencion de Chávez a estat deth tot censurabla des deth punt d'enguarda democratic pr'amor que per un costat non sonque a caushigat eth torn de paraula, senon perqué non a dubtat en desqualificar a ua persona absenta deth debat, qu'ath delà a estat cap deth govèrn espanhòu, damb un adjectiu qu'en cap cas correspon as politiques qu'amièc a tèrme. Eth senhor Aznar ei fòrça de dretes e un admirador deth neoconservadorisme, enquia podem avertir reminiscéncies falangistes en sòn pensament, mès non se pòt díder que sigue "fasciste".

2. Era boutade deth Rei tanpòc ei exemplificanta: per adoptar un papèr (eth de moderador) que non li corresponie e per lheuar-se en miei dera amassada tà non enténer critiques desfavorables as interèssi espanhòus. Eth Rei actuèc damb un comportament impròpri d'un cap d'Estat en un acte formau coma eth d'aguesta dimenjada en Santiago de Chile. Eth Rei non a cap legitimitat entà manar a carar a un aute cap d'Estat e, mens, damb aqueri modaus. E tanpòc pòt absentar-se per un moment pr'amor que ce qu'escote non ei agradiu. En un debat s'escote de tot, laudances e critiques, avaloracions tà ben e tà mau, e ei en aguesti moments enes quaus se met a pròva eth tarannà democratic de cadun.

3. Eth trist papèr dera moderadora, era presidenta Bachelet. Non exercic es sues foncions corrèctament en deishar parlar a Chávez. En cas contrari, mos auessem estauviat er espectacle.

4. Per contra, eth president Rodríguez Zapatero a estat er unic ara nautada des circonstàncies en tot díder, quan li deishauen, çò qu'auie de díder damb un tò sossegat e tranquil.

5. Fin finau, er episòdi servís entà soslinhar era importància des formes en un debat democratic, en forma d'amassada enter caps d'Estat o en quinsevolh auta forma d'assemblada democratica, sigue un plen parlamentari atau coma un Plen deth Conselh Generau, enes quaus er estil chavista basat ena volentat de protagonisme e en intent de caushigar eth torn de paraula der aute pòden violentar pregonament eth contengut de çò que se debatís e se pren un acòrd.