1. Naua lei d'Aran. Es grops deth Plen deth Conselh Generau d'Aran an presentat ara fin era proposicion de projècte de lei d'Aran, qu'a de mielhorar e actualizar er autogovèrn, segontes establís er Estatut de 2006. Era part aranesa a hèt es deuers e aué se'n cau felicitar pera unitat demostrada per aguesta ath long deth procès entà arténher un document de consens. Eth tèxte hè un saut entà dauant fòrça considerable en garantir era reconeishença d'Aran coma comunautat unica e singulara a trauèrs der estatus especiau de relacion bilaterau damb era Generalitat, er apregondiment en marc competenciau, fòrça detalhat en cada matèria e, sustot, era creacion d'un modèl de finançament pròpi avient entad aguestes competéncies.
Açò vò díder auer era possibilitat de disposar de mès seguretat juridica e financèra entara gestion de matèries coma sanitat, servicis sociaus, miei ambient, agricultura e ramaderia, joenessa, espòrts, cultura e lengua, pompièrs e proteccion civil, carretères, torisme e promocion economica, transpòrt, e un long eca. Ahèrs toti qu'afècten ara vida vidanta des persones en sòn progrès personau atau coma ena sua benestança. Non ei pòga causa. Pr'amor d'açò, eth Conselh Generau a previst d'encetar un procès de participacion publica entà recuélher es suggerimentes e aportacions ciutadanes ath document consensuat.
2. Nau finançament. Ath delà des chifres, que se multipliquen per 8 respècte deth pacte de CiU en 2001, çò de mès important ei eth nau modèl qu'a artenhut eth Govèrn d'Entesa, format pes fòrces de progrès (PSC, ERC e ICV), un modèl qu'ena màger part dera opinion publica e publicada a estat plan ben recebut. Per prumèr còp, Catalonha disposarà d'uns recorsi per capita superiors ara mieja, en tot garantir eth principi d'ordinalitat. Se complís er Estatut e s'assegure ua relacion financèra de tipe federau, gràcies ar acòrd entre eth Govèrn centrau e eth Govèrn presidit per José Montilla, dempús d'un long procès amiat damb pro fermesa peth conselhèr Castells e, a despièch des dificultats e eth temps recorrut, damb pro valentia per part deth Govèrn de Zapatero.
Sonque cau rebrembar qu'eth Govèrn centrau a estat eth prumèr que s'a atrevit a publicar es balances fiscaus, un tèma tabú enquia ara en Estat e d'un compromís mès qu'evident. Ath delà, e non mens important, er acòrd financèr compde damb eth supòrt dera majoria dera societat civil catalana. Sonque se n'a desmarcat CiU, en un gèst que pògui artenhen a compréner. En aguest sens, ei fòrça illustratiu er editoriau Un no que deixa CiU a la intempèrie deth diari Avui, bric sospitós de plaçar-se contra es interèssi nacionalistes.
